Jak więc najlepiej przygotować się na takie nieoczekiwane losowe zdarzenia? Przedsiębiorca, który dysponuje osobistym rachunkiem bankowym może na przykład złożyć – na wypadek śmierci – dyspozycję wkładem, w celu wypłaty określonej sumy pieniędzy wybranym osobom. Taką pośmiertną dyspozycję ma prawo wykonać na rzecz np.: dziadków, rodziców, rodzeństwa, małżonka, dzieci i wnuków, a więc swoich przyszłych spadkobierców. Może też wydać więcej niż jedną dyspozycję, jednak ich suma nie powinna przekroczyć 20-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, liczonego za ostatni miesiąc przed śmiercią przedsiębiorcy. Bank po jego śmierci ma natomiast obowiązek powiadomić osoby wskazane do dyspozycji o możliwości wypłacenia pieniędzy. Pieniądze te jednak nie wejdą w skład spadku po przedsiębiorcy.
Dla spadkobierców, którzy wykażą prawo do spadku po zmarłym, cennym źródłem informacji o posiadanych przez niego środkach finansowych, jest rejestr wszystkich kont bankowych przedsiębiorcy dostępny w Centralnej Informacji o Rachunkach.
Rachunek osobisty nieżyjącego przedsiębiorcy
Umowa zawarta z bankiem na prowadzenie osobistego rachunku bankowego przez przedsiębiorcę wraz z jego śmiercią zostanie rozwiązana. Rachunek zostanie zablokowany w momencie otrzymania przez bank potwierdzenia w formie aktu zgonu. Oznacza to również wstrzymanie pobierania bankowych opłat i prowizji. Jednocześnie w sytuacjach kontrowersyjnych, a więc dla potwierdzenia lub zaprzeczenia śmierci przedsiębiorcy, bank może sięgnąć po taką informację do rejestru PESEL, ale dopiero po upływie pięciu lat od dnia wydania ostatniej dyspozycji dotyczącej rachunku bankowego.
Wyjątkiem są natomiast sytuacje, w których osobisty rachunek bankowy był prowadzony w związku z działalnością gospodarczą czy też dla co najmniej dwóch osób. Gwarancją bowiem zapewnienia ciągłości w firmie jest m.in. dostęp do środków finansowych, służących do rozliczeń z kontrahentami, uregulowania składek ZUS czy podatków.
Konto bankowe na działalność gospodarczą
Pomimo śmierci przedsiębiorcy, bank ma obowiązek prowadzić rachunek bankowy związany z działalnością gospodarczą, nawet wtenczas gdy nie będzie ustanowiony zarząd sukcesyjny. Chyba, że wcześniej podpisana została klauzula wstrzymująca jego prowadzenie wraz ze śmiercią przedsiębiorcy.
Dla zachowania kontynuacji rozliczeń finansowych po śmierci przedsiębiorcy istnieje możliwość powołania zarządcy sukcesyjnego, który uzyskuje prawo do dysponowania środkami na rachunku bankowym, ale także może przedłużyć go na następny okres, otworzyć kolejny rachunek bankowy lub go zamknąć.
Zarząd sukcesyjny ustanawiany jest wyłącznie dla firm, które zostały wpisane do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEiDG). Zarządca sukcesyjny powinien powiadomić bank o swoim powołaniu, jak również wskazać spadkobierców, którzy uzyskają tytuł do spadku po zmarłym przedsiębiorcy. Nie ma on natomiast obowiązku powiadamiania banku o wygaśnięciu zarządu sukcesyjnego. Do tego jednak momentu, bank nie ponosi żadnej odpowiedzialności w związku z jego dyspozycjami po wygaśnięciu zarządu. Jednocześnie nic nie zwalnia zarządcy z obowiązku rozliczenia się z następcami prawnymi przedsiębiorcy.
Przejawem zapobiegliwości może być przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej np. w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółkę akcyjną. W ten sposób przedsiębiorca stanie się wspólnikiem, nie tracąc nic ze swoich praw. A po jego śmierci spółka posiadająca własne rachunki bankowe nie będzie musiała wyhamować swej działalności gospodarczej.
Śmierć wspólnika w spółce cywilnej
Śmierć przedsiębiorcy w spółce cywilnej, w której istnieje wspólny rachunek bankowy, obciąża odpowiedzialnością za jego prowadzenie wspólników. Oznacza to, że konto takie nie zostaje zablokowane przez bank, a miejsce zmarłego przedsiębiorcy mogą zająć jego spadkobiercy.
Podobnie, jak w spółce jednoosobowej istnieje możliwość powołania zarządcy sukcesyjnego, który przejmie prawa i obowiązki zmarłego wspólnika, łącznie z wydawaniem dyspozycji co do rachunku bankowego. Jeśli jednak po śmierci wspólnika w spółce cywilnej nie przewidziano miejsca dla spadkobierców, mogą oni ustanowić zarządcę sukcesyjnego lub do niej wejść wyłącznie za zgodą pozostałych wspólników. Do tego czasu, wyłącznie wspólnicy w spółce cywilnej będą składać dyspozycje co do rachunku bankowego. W przypadku zaś dwuosobowej spółki cywilnej takie dyspozycje bankowe będzie wydawać drugi ze wspólników.
Nie zmienia to jednak stosunków własnościowych w spółce, w której zgromadzone na rachunku środki finansowe należące do zmarłego przedsiębiorcy wchodzą do spadku.
