Ochrona Sygnalistów – Nowe Przepisy w Polsce od Września 2024 r.

W dniu 25 września 2024 r. wejdzie w życie ustawa o ochronie sygnalistów, której celem jest wdrożenie unijnej dyrektywy 2019/1937 dotyczącej ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii Europejskiej. Ta ustawa ma na celu stworzenie systemu prawnego, który umożliwi ochronę sygnalistów – osób, które zdecydują się zgłosić nieprawidłowości lub naruszenia prawa, jakie napotkają w swoim środowisku pracy. Warto jednak zaznaczyć, że przepisy dotyczące zgłoszeń zewnętrznych wejdą w życie nieco wcześniej, bo już 25 grudnia 2023 r.

Kim jest sygnalista?

Sygnalistą według ustawy jest każda osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informacje o naruszeniu prawa, zdobyte w kontekście związanym z pracą. W praktyce oznacza to, że sygnalistą może być:

pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę,
osoba wykonująca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy,
osoba pracująca pod nadzorem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy,
przedsiębiorca,
prokurent,
akcjonariusz,
członek organu osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej bez osobowości prawnej,
stażysta, wolontariusz, praktykant, funkcjonariusz lub żołnierz.

Każda z tych osób, która posiada informacje o nieprawidłowościach lub naruszeniach prawa, uzyskane w związku z wykonywaną pracą lub działalnością, ma prawo do ich zgłoszenia w ramach nowo ustanowionych procedur.

Jakie naruszenia można zgłaszać?

Ustawa precyzuje, że zgłoszeniom podlegają naruszenia prawa w wielu różnych obszarach, które mogą mieć negatywny wpływ na interes publiczny. Przykłady naruszeń obejmują między innymi:

korupcję,
zamówienia publiczne,
usługi i produkty finansowe,
przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu,
bezpieczeństwo produktów, transportu i ochrony środowiska,
bezpieczeństwo żywności, pasz oraz dobrostan zwierząt,
ochronę danych osobowych oraz prywatności,
ochronę konsumentów,
bezpieczeństwo systemów teleinformatycznych,
interesy finansowe Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz UE.

Dodatkowo, zgłoszeniu podlegają również działania mające na celu obejście przepisów prawa, a także naruszenia związane z konstytucyjnymi prawami i wolnościami obywateli.

Ograniczenia w stosowaniu ustawy

Warto zaznaczyć, że ustawa nie znajduje zastosowania do wszystkich sytuacji. Zgłoszenia nie mogą obejmować informacji objętych ochroną tajemnicy, takich jak:

informacje niejawne,
informacje objęte tajemnicą zawodową (np. medyczną, prawniczą),
tajemnica narady sędziowskiej,
informacje związane z postępowaniem karnym w ramach tajemnicy postępowania przygotowawczego lub rozprawy sądowej prowadzonej z wyłączeniem jawności.

Ponadto, ustawa nie dotyczy zgłoszeń związanych z mobbingiem, które są regulowane przez przepisy prawa pracy.

Procedury zgłaszania naruszeń

Sygnalista, który poweźmie informację o naruszeniu prawa, ma możliwość wyboru jednej z trzech ścieżek działania:

Zgłoszenie wewnętrzne – informacja o naruszeniu jest przekazywana podmiotowi prawnemu, na rzecz którego sygnalista pracuje lub z którym ma relację zawodową.
Zgłoszenie zewnętrzne – informacje są przekazywane odpowiedniemu organowi publicznemu, np. Rzecznikowi Praw Obywatelskich (RPO).
Ujawnienie publiczne – sygnalista może zdecydować się na publiczne ujawnienie informacji, pomijając pozostałe kanały zgłoszeń.

Każda z tych procedur ma na celu umożliwienie sygnaliście zgłoszenia naruszenia w sposób, który uzna za najwłaściwszy w danej sytuacji.

Wewnętrzna procedura zgłoszeń

Ustawa wymaga, aby podmioty prawne zatrudniające co najmniej 50 osób ustaliły wewnętrzne procedury przyjmowania zgłoszeń o naruszeniach prawa. Procedury te muszą zostać ustanowione do dnia 1 stycznia lub 1 lipca każdego roku. Próg ten nie ma jednak zastosowania do podmiotów prowadzących działalność w szczególnie wrażliwych obszarach, takich jak usługi finansowe, transport, przeciwdziałanie praniu pieniędzy, czy ochrona środowiska, które muszą wdrożyć odpowiednie procedury niezależnie od liczby pracowników.

Procedura zgłoszeń wewnętrznych powinna jasno określać:

wewnętrzną jednostkę organizacyjną lub osobę odpowiedzialną za przyjmowanie zgłoszeń,
sposób przekazywania zgłoszeń,
działania następcze, czyli kroki podejmowane w celu oceny zgłoszeń oraz przeciwdziałania naruszeniom.

Ochrona sygnalistów

Sygnaliści objęci są szczególną ochroną prawną od momentu dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego, o ile mają uzasadnione podstawy do sądzenia, że przekazywana informacja jest prawdziwa. Ochrona ta obejmuje:

zakaz działań odwetowych ze strony pracodawcy lub innych podmiotów,
prawo do odszkodowania lub zadośćuczynienia w przypadku naruszenia ich praw,
brak odpowiedzialności dyscyplinarnej lub cywilnej z tytułu zgłoszenia naruszeń, nawet jeśli dotyczy to takich kwestii jak ochrona danych osobowych, tajemnica przedsiębiorstwa, czy zniesławienie.

W przypadku naruszenia praw sygnalisty, odpowiedzialność spoczywa na podmiotach podejmujących działania odwetowe. Uniemożliwianie dokonania zgłoszenia lub świadome zgłoszenie nieprawdy jest przestępstwem zagrożonym karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku.

Kary za brak procedur lub ich niewłaściwe stosowanie

Podmioty prawne, które nie wdrożą procedur zgłoszeń wewnętrznych, lub zrobią to niezgodnie z wymogami ustawy, mogą zostać ukarane grzywną. Ustawa nakłada również sankcje na podmioty, które utrudniają sygnalistom dokonanie zgłoszenia lub dopuszczają się działań odwetowych wobec nich.

Podsumowanie

Nowa ustawa o ochronie sygnalistów w Polsce wprowadza kompleksowy system ochrony osób, które decydują się zgłaszać naruszenia prawa. Dzięki temu, sygnaliści będą mogli działać bez obaw o reperkusje zawodowe lub prawne, a przedsiębiorstwa i instytucje będą zobowiązane do wdrożenia odpowiednich procedur ochrony. Jest to ważny krok w kierunku zwiększenia transparentności i odpowiedzialności w wielu sektorach gospodarki oraz życia publicznego.

Polityka prywatności

Pon - Czw: 7:00 - 16:00

Pt: 7:00 - 15:00

biurobr@acartus.pl

(+48) 32 475 15 26 (+48) 501 045 636

ul. 11 Listopada 2, 44-330 Jastrzębie-Zdrój

Potrzebujesz rzetelnej obsługi księgowej! ACARTUS to księgowość bez granic

BR ACARTUS Sp. z o. o.

ul. 11 Listopada 2,44-330 Jastrzębie-Zdrój

(+48) 32 475 15 26, (+48) 501 045 636,

biurobr@acartus.pl

BR ACARTUS – filia Racibórz

ul. Kilińskiego 2,47-400 Racibórz

(+48) 32 417 01 00

raciborz@acartus.pl

Odwiedź nas na Social Mediach

Strona stworzona przez HorizonFly_Studio

BR Acartus - Biura Rachunkowe